धम्मचक्र प्रवर्तन दिवस हा एक प्रमुख बौद्ध सुट्टी आहे. दरवर्षी 14 ऑक्टोबर किंवा विजयादशमी या दिवशी भीमभक्त या सुट्टीचे स्मरण करतात. ‘धम्मचक्र प्रवर्तन दिन’ हा भारतातील एक महत्त्वाचा उत्सव आहे. या दिवशी महाराष्ट्रासह देशभरातून लाखो चाहते नागपुरात जातात. डॉ. बाबासाहेब आंबेडकर आणि त्यांच्या समर्थकांनी 14 ऑक्टोबर 1956 रोजी नागपुरातील दीक्षाभूमी येथे बौद्ध धर्म स्वीकारला.
त्यामुळे हा दिवस ‘धम्मचक्र प्रवर्तन दिन’ म्हणून ओळखला जातो. दरम्यान, या निमित्ताने ‘धम्मचक्र प्रवर्तन दिना’चा इतिहास सांगा. 14 ऑक्टोबर हा बौद्ध धर्मीयांसाठी एक उल्लेखनीय दिवस आहे कारण तो बौद्ध धर्मांतर विधीचे स्मरण करतो. अशोक विजयादशमी, 14 ऑक्टोबर 1956 रोजी डॉ. बाबासाहेब आंबेडकर आणि त्यांच्या जवळपास पाच लाख समर्थकांनी नवयन बौद्ध धर्म स्वीकारला.
हा दिवस बौद्ध विश्वासांमध्ये धम्मचक्र प्रवर्तन दिन म्हणून ओळखला जातो कारण बाबासाहेबांनी भारतात हरवलेला ‘धम्मचक्र प्रवर्तन’ सुरू केला. ख्रिस्तपूर्व तिसऱ्या शतकात सम्राट अशोकाने बौद्ध धर्मात दीक्षा घेतली. या दिवशी अशोक विजयादशमी साजरी केली जाते. 1956 मध्ये विजयादशमीच्या मुहूर्तावर डॉ.आंबेडकरांनीही बौद्ध धर्म स्वीकारला आणि नागपूरची धम्मभूमी दीक्षाभूमी म्हणून ओळखली जाऊ लागली.
धम्मचक्र प्रवर्तन दिन हा ऐतिहासिक महत्त्वामुळे नागपुरातील दीक्षाभूमी येथे मोठ्या प्रमाणावर साजरा केला जातो, ज्यामध्ये देशभरातील हजारो बौद्ध अनुयायी भाग घेतात. 2 ऑक्टोबर 2006 रोजी धम्मदीक्षेच्या सुवर्ण महोत्सवी उत्सवात देश-विदेशातील 1 दशलक्षाहून अधिक समर्थक उपस्थित होते. 1957 पासून धम्मचक्र दीक्षेच्या वर्धापनदिनाच्या दोन दिवस आधीपासून बौद्ध भक्त दीक्षाभूमीवर येत आहेत.
