महाराष्ट्रातील एसटी महामंडळ मागील वर्षापासून अमृत योजना राबवत आहे. या उपक्रमाचा उद्देश 75 वर्षे आणि त्याहून अधिक वयाच्या व्यक्तींना मोफत एसटी प्रवास सेवा उपलब्ध करून देणे हा आहे. या व्यतिरिक्त, एसटीने अलीकडेच एसटी बसच्या सर्व वर्गातील महिलांसाठी बस तिकिटांवर 50% सूट लागू केली आहे.
या दोन्ही उपक्रमांनी व्यक्तींच्या, विशेषतः महिलांच्या कल्याणासाठी महत्त्वपूर्ण योगदान दिले आहे. याशिवाय महामंडळाच्या प्रवासी संख्येतही लक्षणीय वाढ झाली आहे. एसटी महामंडळ सध्या 29 विविध सामाजिक गटांना प्रवास सवलत देत आहे. याबाबत नुकतेच परिपत्रक जारी करण्यात आले आहे.
सिकलसेल रोग, एचआयव्ही संसर्ग, हिमोफिलिया आणि डायलिसिस उपचार घेत असलेल्या वैद्यकीय स्थितीचे निदान झालेल्या व्यक्तींसाठी एसटी बस प्रवास विनामूल्य प्रदान केला जातो. एसटी महामंडळाने नुकतेच एक नवीन परिपत्रक जारी केले आहे ज्यात नमूद केले आहे की विशिष्ट निकष पूर्ण करणारे रुग्ण आता केवळ नियमित गाड्यांमधून मोफत प्रवासासाठी पात्र आहेत.
पूर्वीच्या संप्रेषणात निराम आणि कम्फर्ट गाड्यांवरील मोफत प्रवासाचा कोणताही संदर्भ वगळण्यात आला आहे. त्यामुळे, या आजारांनी ग्रस्त असलेल्या व्यक्ती एसटीद्वारे चालवल्या जाणाऱ्या निमआराम आणि आराम बसेसवरील वाहतुकीशी संबंधित खर्चाची पूर्तता करण्यासाठी जबाबदार असतील.
परिणामी, ज्या व्यक्ती आधीच वैद्यकीय खर्चाच्या आर्थिक ताणाला तोंड देत आहेत त्यांच्याकडे संबंधित खर्च प्रभावीपणे हाताळण्याची क्षमता असेल. राज्याच्या सर्व क्षेत्रांमध्ये अंदाजे 14,000 राज्य परिवहन (ST) बसेस कार्यरत आहेत. अंदाजे 5.5 दशलक्ष प्रवासी दररोज प्रवास करतात.
या बसेस सिकलसेल रोग, एचआयव्ही, हिमोफिलिया आणि डायलिसिस उपचार आवश्यक असलेल्या व्यक्तींना मोफत वाहतूक सेवा देतात. महापालिकेने 2018 मध्ये यासंदर्भात परिपत्रकही जारी केले होते. एसटीने नुकतेच परिवहन महाव्यवस्थापकांच्या रीतसर स्वाक्षरीचे परिपत्रक जारी केले आहे.
या परिपत्रकाचा उद्देश आहे की वंचित रुग्णांना आता एसटीच्या नियमित बस नेटवर्कचा वापर करून मोफत परिवहन सेवा मिळण्याची संधी उपलब्ध करून देण्यात आली आहे. तथापि, 2018 च्या परिपत्रकात निमराम आणि आराम बसेसशी संबंधित सवलतींचा कोणताही संदर्भ नाही.
2018 च्या परिपत्रकानुसार, हे स्थापित करण्यात आले आहे की ज्या रुग्णांना पूर्वी सर्व एसटी बसेसवर मोफत बस वाहतूक मिळत होती, त्यांना आता निमराम आणि आराम बसमधील प्रवासासाठी मोबदला द्यावा लागेल. सिकलसेल रोग, एचआयव्ही संसर्ग, हिमोफिलिया आणि डायलिसिस करणार्‍या व्यक्तींना सामोरे जावे लागलेल्या स्पष्ट संकटांवर वरील विधान अधोरेखित करते. अगोदरच आपापल्या परिस्थितीशी निगडित आर्थिक चणचणीत अडकलेल्या या रुग्णांना आता पुढील त्रास सहन करावा लागणार आहे.
